Half mei organiseerden we in Boxtel (NL) met onze Nederlandse collega’s een LEADER-bijeenkomst voor een 60-tal personen uit Vlaanderen en Nederland. De groep bestond uit LAG-coördinatoren, LAG-leden, beheersdiensten, promotoren … Boxtel situeert zich in het Nederlandse LEADER-gebied ‘Het Groene Woud’, dat pas sinds april 2024 opgestart is.
Twee dagen lang stond één vraag centraal: hoe kunnen we elkaar inspireren en versterken in de ontwikkeling van onze LEADER-gebieden, en bij uitbreiding onze plattelandsregio’s? De bijeenkomst liet zien hoe waardevol het is om over de grens heen ervaringen uit te wisselen, maar ook hoe LEADER telkens weer mensen, ideeën en gebieden in beweging brengt.
Van oude methodes tot slimme innovaties: LEADER in actie
We startten de tweedaagse uitwisseling met een halve dag projectbezoeken. Eerst trokken we richting het ‘Land van Kien’. Het vormt de natuurrijke noordgrens van de Brainport regio en is onderdeel van het Van Gogh Nationaal Park. Momenteel zitten er een aantal projecten in de pijplijn om het gebied voort te ontwikkelen, telkens met respect voor de geschiedenis, de kringloopgedachte en het toepassen van zowel slimme innovaties als oude beproefde methodes. Een perfecte combinatie, die hen de kans biedt zelfvoorzienend, duurzaam en circulair te kunnen leven. Op hun website vindt u meer info.
Daarna werden we warm ontvangen in het ontmoetings- en bezoekerscentrum ‘D’n Liempdsen Herd’. Een 250-tal vrijwilligers toverden in Liempde een monumentale langgevelboerderij om tot een multifunctionele voorziening met veel moderne faciliteiten. We kregen er meer uitleg over de vele projecten en activiteiten die er voorzien worden. Zo is er een bakhuis met workshops, een ‘ontdekkast’, lezingen … Kortom, een halve dag vol inspirerende projecten!
Grensoverschrijdend leren: samen sterker met LEADER
De tweede dag splitsten we op in twee delen. Tijdens de eerste ronde hadden we het met de deelnemers over de LEADER-werkwijze. Bij de tweede ronde gingen we dieper in op inhoudelijke thema’s, zoals lokaal voedsel, plattelandstoerisme, innovatie in de landbouw …
De kracht van verhalen en kleine stappen die groot worden
Een belangrijk gespreksthema was hoe we lokale actoren actiever kunnen betrekken. LAG-leden zijn cruciale ambassadeurs, maar hun betrokkenheid verschilt in Vlaanderen en Nederland. De sleutel? Niet enkel breed communiceren, maar ook persoonlijk: thematische avonden, inspirerende startmomenten en vooral veel storytelling vanuit bestaande projecten. Eén van de deelnemers beschreef het als volgt: “Laat projecten zelf hun verhaal vertellen, dan gaat het leven bij inwoners.”
Ook werd duidelijk dat goede ideeën vaak klein beginnen. Microprojecten of proeftuinen zijn een kans om te experimenteren en draagvlak te testen. Daaruit groeien dikwijls de grote initiatieven die echt verschil maken.
De nieuwe generatie aan het roer van het platteland
Hoe zorg je dat jongeren mee aan tafel zitten? Inspirerende voorbeelden kwamen uit Friesland en Rivierenland, maar ook uit Vlaanderen. Zo hoorden we dat jongeren eigen budgetten kunnen beheren of via microprojecten laagdrempelig kunnen instappen. Sociale media of duo-coördinatie met een jonge en ervaren begeleider, zorgen dat de nieuwe generatie meedenkt en meedoet. Ook creatieve invalshoeken, zoals ‘broedplekken’, werden besproken. Dat zijn laagdrempelige plekken waar jongeren in contact kunnen komen met een brede waaier aan initiatieven. Op dergelijke plekken zijn organisaties uit verschillende sectoren aanwezig. Door uitwisseling kunnen organisaties elkaars inhoudelijke werking bevruchten en kunnen er nieuwe ideeën en initiatieven groeien.
Zes thema’s die het platteland van morgen vormgeven
In de inhoudelijke deelsessies kwamen zes thema’s aan bod.
- Innovatie in de landbouw: LEADER ondersteunt vooral projecten die méér zijn dan puur agrarisch. Denk aan initiatieven die landbouw verbinden met klimaat, landschap of sociaal ondernemerschap. Testcases kunnen en mogen mislukken, maar leveren altijd leermomenten op.
- Lokaal voedsel: succes hangt vaak af van logistiek en samenwerking. Inspirerende voorbeelden variëren van buurtmoestuinen tot onbemande winkels en automaten met streekproducten.
- Landschapszorg en biodiversiteit: hier ligt nog veel potentieel. Projecten moeten verder kijken dan tijdelijke resultaten en streven naar structurele samenwerking tussen landbouw, natuur en bewoners.
- Plattelandstoerisme: hoe versterken we de lokale identiteit zonder ons platteland te overspoelen? Samenwerking en koppelingen met cultuur bieden kansen.
- Leefbare dorpen: demografische verschuivingen, vertrek van voorzieningen en vergrijzing vragen om nieuwe oplossingen. Microprojecten, multifunctionele dorpshuizen en creatieve woonvormen zoals “knarrenhofjes” laten zien hoe gemeenschappen zichzelf veerkrachtig kunnen maken. Knarrenhofjes zijn woonvormen waar dorpsbewoners taken overnemen en ondersteuning bieden bij doelgroepen (ouderdom, eenzaamheid, armoede).
- Smart Villages: een containerbegrip, maar met veel potentie. Het gaat niet alleen om technologie, maar vooral om samenwerking, lokale verantwoordelijkheid en toegang tot het juiste subsidielandschap.
Durf, deel en doe: zo maken we onze regio’s klaar voor de toekomst
De rode draad doorheen alle gesprekken? LEADER draait om mensen en samenwerking. Door kennis te delen, jongeren ruimte te geven en thema’s slim te verbinden, bouwen Vlaanderen en Nederland samen aan sterke en leefbare plattelandsregio’s.
De tweedaagse in Boxtel eindigde met een duidelijke boodschap: durf te experimenteren, blijf verhalen delen en werk grenzeloos samen. Alleen zo maken we onze dorpen, landschappen en landbouw klaar voor de toekomst.
Indien u meer info wil, kunt u steeds een gedetailleerd verslag opvragen via vlaamsruraalnetwerk@lv.vlaanderen.be.