Het project ‘artiesten in residentie’ wil kunstenaars en inwoners van plattelandsdorpen laten samenwerken in een artistiek kader. Op deze manier genereert het project een meerwaarde voor de lokale gemeenschap, participerende inwoners krijgen (opnieuw) meer trots en fierheid over hun dorp.
Plattelandscentrum Meetjesland wil als hoofpromotor inzetten op vier verschillende trajecten, verspreid over de Leaderregio Meetjesland Leie Schelde. Concreet gaat het over twee locaties in het Meetjesland (Eeklo & Sint-Laureins) en twee in Leie Schelde (Nazareth & De Pinte). Als locatie in Eeklo werd er gekozen voor een traject op provinciaal Streekcentrum Huysmanhoeve.
Na de uitrol van een algemene oproep naar kunstenaars, engageren de betrokken gemeenten mee te jureren over welke kunstenaars aan de slag kunnen. Er wordt gekozen om per gemeente 1 kunstenaar in residentie te plaatsen. Dit heeft als voordeel dat er meer directe betrokkenheid is tussen kunstenaar en participanten. Wanneer twee of meer artiesten moeten samenwerken, zal er meer tijd en energie gaan naar deze samenwerking. Het project wil dus vooral inzetten op het participatieve traject tussen de gemeenschap en de kunstenaar.
Van belang in dit verhaal is dat de desbetreffende kunstenaar niet uit de omgeving van het dorp afkomstig is. Hij/zij moet met een onbevangen en onbevooroordeelde blik starten met het traject met de bewoners.
De kunstenaar krijgt de opdracht om gedurende een nog vast te leggen termijn te residentiëren in een gemeente. Op welke manier dit zal zijn, hangt af van de mogelijkheden per gemeente. Bijvoorbeeld kan een kunstenaar overnachten in een heus kunstenaarshuis, maar net zo goed kan wenst de kunstenaar in residentie geplaatst worden in een lokale B&B, op een zolderruimte, … Dit alles hangt dus steeds af van de insteek wensen van de kunstenaar en het aanbod van de gemeente. De duurtijd van de residentie kan van kunstenaar tot kunstenaar, of van dorp tot dorp verschillend zijn. Dit gebeurt in onderling overleg met de projectpartners en is afhankelijk van de ‘nood’.
Centraal in het project staat de trots van lokale inwoners voor hun dorp, de dorpsidentiteit die niet verloren mag gaan. Door op zoek te gaan naar de ziel van het dorp, met bewoners in samenwerking met de kunstenaar, tracht het project een duurzaam verhaal te creëren. Het primaire doel van dit project is om de interactie binnen de lokale gemeenschappen in het leven te roepen die ontstaat bij het participatieve creatieve proces. Dit krijgt uiteindelijk vorm in een artistieke creatie, dat als secundair doel uit dit project komt.
De relaties die het traject in leven roept heeft als doel te blijven bestaan. Dit kan gebeuren op diverse manier zoals de ontwikkeling van een film, een theaterstuk, een tentoonstelling, een schilder- of graffitikunstwerk, … Deze kunstvormen zijn het resultaat zijn van de interactie die ontstaat tussen de artiest, lokale gemeenschap en lokale overheid.
Het project wil ook inzetten op de betrokkenheid van diverse doelgroepen, voorbeelden hiervan zijn jongeren, nieuwe inwoners, ouderen, personen met een beperking, anderstaligen, …Dit project wil dus een brede waaier aan participanten betrekken, bijvoorbeeld ook personen die zich in eerste instantie niet geroepen voelen om deel te nemen aan “een cultureel project”. Door het opzetten van een participatieve werkwijze, richt de kunstenaar zich steeds op de lokale gemeenschap als groep, niet als individuen. Het project zet hiermee in op samenwerking in groep en op netwerkvorming, waarmee het een antwoord biedt voor vereenzaming in de samenleving. Zo kan dit project uitgroeien tot een meerwaarde voor zowel het dorp, de samenleving als het individu.
Naast bepaalde deelgemeenten, straten of wijken van Nazareth, De Pinte en Sint-Laureins wil de hoofdpromotor eenzelfde traject starten op Provinciaal Streekcentrum Huysmanhoeve. In voorjaar 2024 werd het historisch waardevolle belangrijke poortgebouw afgewerkt na een twee jaar durende restauratie. Deze locatie biedt de mogelijkheid om kunstenaars een residentie te bieden voor onbepaalde duur en van waaruit hij/zij kan werken in kader van dit project. Net zoals dat het geval is in de projectdorpen, valt ook hier niet vooraf te bepalen wat zal gecreëerd worden binnen het participatief traject. Het behoort tot de mogelijkheden om een samenwerkingstraject op te zetten met de vrijwilligers van het streekcentrum, of met de bezoekers, of om de HH te gebruiken als uitvalsbasis en de inwoners van de nabije omgeving te betrekken in het traject.
Tot slot wil het project ook een inspirerende rol hebben. Enerzijds is er de uitwisseling en inspiratie die gecreëerd wordt binnen het project. Het project beoogt namelijk de verschillende betrokken kunstenaars en/of participanten op regelmatige basis bij elkaar brengen om ideeën uit te wisselen. Door de participatieve aanpak kunnen extra inzichten steeds een meerwaarde zijn voor de kunstenaars én participanten. Het uiteindelijke ‘kunstwerk’ zal verschillen per dorp, maar de methodiek het (en mogelijks eventuele struikelblokken of moeilijkheden) kan wel een item zijn waarbij kunstenaars leren van elkaar.
Anderzijds zorgt dit project ook buiten de verschillende lokale werkgroepen voor uitwisseling en inspiratie. De resultaten van de verschillende trajecten zullen ruimschoots kenbaar gemaakt worden (zal dus ook eerder gebeuren tegen het einde van het project) binnen de Leaderregio. Het doel hiervan is dat ook andere gemeenten of locaties getriggerd worden om mogelijks soortgelijke trajecten te starten. Verder volgt projectpartner Toerisme Meetjesland dit project op de voet om te zien of er een toeristische meerwaarde zit in de artistieke creaties die resulteren uit dit project, en of dit bijvoorbeeld in de vorm van een kunstenroute op de kaart zou kunnen worden gezet om dit ook mee toeristisch te promoten.
Om het gehele project mee in goede banen te leiden en kenbaar te maken in specifieke (kunst)netwerken, koos het project voor gerichte samenwerkingen met partners. Zo zullen Comeet voor regio Meetjesland en Cultuuroverleg Leie Schelde voor de regio Leie Schelde mee informeren over het project. Kunstwerkt engageert zich om hun netwerk aan te spreken om passende kunstenaars te vinden die zich inschrijven voor de residentie. Via het netwerk van Toerisme Meetjesland zullen de uiteindelijke realisaties mee gepromoot worden.
Alle partners samen vormen een stuurgroep die het project mee inhoudelijk vorm en richting zal geven.
- Organisatie van een ‘open call’ voor kunstenaars
Tijdens de eerste maanden van het project komen de projectpartners en gekozen gemeenten regelmatig samen ter voorbereiding van een ‘open call’ voor kunstenaars. Dit bestaat uit het opstellen van een reglement, objectief scoreformulier en communicatieplan. Naderhand wordt dankzij de betrokken projectpartners deze oproep wijd verspreid in de regio alsook daarbuiten.
Na het afsluiten van de periode waar kunstenaars zich kunnen aanmelden, engageren de projectpartners zich eveneens om te jureren over de verschillende kandidaturen. - De artistieke residenties
Het 2e deel van het project bestaat eruit dat de gekozen kunstenaars gedurende een nog te bepalen tijd verblijven op de verschillende projectlocaties. Het verblijf kan al dan niet verspreid worden over een lange periode of verschillende kortere perioden. Het doel hiervan is dat de kunstenaar het dorp of locatie leert kennen, contact heeft met de inwoners, zich kan onderdompelen in de locatie en zo de ziel van het dorp kan ontdekken. Dit voedt de kunstenaar met input voor het participatieve traject. - Uitwerken van participatief traject
Met de opgedane ervaringen uit bovenstaande fase gaat de kunstenaar effectief aan de slag met een participatief traject met de inwoners. Samen met hen zal onderzocht worden aan welk thema men wil werken, welk resultaat ze voor ogen hebben en in welke kunstvorm alles uit te werken is. De kunstenaars krijgen de opdracht om ook zeker aandacht te hebben voor nieuwe doelgroepen, of groepen van mensen die zich doorgaans niet geroepen voelen om deel te nemen aan een cultuurproject.
Het project stelt vooraf niet vast welke soort trajecten er kunnen zijn of op welke manier alles moet verlopen. De kunstenaar moet steeds een eigen creatieve invulling kunnen brengen. - Ontwikkeling van diverse kunstvormen
Na afloop van het participatieve luik start de kunstenaar met de effectieve ontwikkeling van een artistieke creatie. Het project laat ook hier de creatieve insteek van de kunstenaar centraal staan. Voorbeelden van realisaties kunnen bijvoorbeeld zijn een beeldend werk toneelstuk, schilderkunst, een lied, een gedicht, … Tijdens de selectieprocedure zullen de projectpartners erop toezien dat er kunstenaars van uiteenlopende kunstdisciplines worden geselecteerd zodat de realisaties variëren in kunstvorm.. - Inspiratie
De gekozen kunstenaars en participanten zullen elkaar gedurende het project inspireren door op regelmatige basis samen te komen onder leiding van de hoofdpromotor. Participatieve trajecten zijn geen exacte wetenschap, dus inspireren aan elkaar kan een serieuze meerwaarde bieden.
Zowel tijdens als na afloop van alle trajecten zullen ook uitwisselingen ontstaan tussen de betrokken gemeenten of locaties waarbij ze van elkaar kunnen leren of inspiratie opdoen. Tevens zal dit project een duurzaam effect hebben gezien de projectpartners zich na het project engageren om de opgedane kennis & ervaringen te delen met andere geïnteresseerde gemeenten. - Ontwikkeling inspiratietool & toonmomenten
De opgedane ervaringen, de afgelegde trajecten, de ontwikkelde methodieken, de gerealiseerde creaties, … vormen allemaal een bron van inspiratie naar de toekomst. Het project wil dit alles bundelen in een handig naslagwerk zodat na afloop van het project andere gemeenten deze methodiek ook kunnen hanteren. Tevens is het ook voor de betrokken kunstenaars een handige tool om na afloop kennis te geven aan hun netwerk, te gebruiken als een soort cv bij volgende opdrachten, … Op welke manier dit vorm te geven is, zal gedurende het project in overleg met de projectpartners besloten worden.
Aansluitend hierbij is het de bedoeling om alle creaties op een passende manier kenbaar te maken op de verschillende locaties. Ook dit zal gedurende het project in overleg met de projectpartners mee concreet vorm krijgen. - Promotie & Communicatie
Iedere doelstelling zoals hierboven beschreven heeft nood aan een goede aansluitende communicatie. De ‘open call’, het bekendmaken van het initiatief bij de bewoners, de verschillende participatieve trajecten, zowel de interne als externe inspiratie, … Overal is een goede communicatie gewenst. De projectpartners engageren zich dan ook om gezamenlijk steeds de juiste methodieken en strategie hiervoor te gebruiken. - Oprichting van een stuurgroep
Alle partners samen vormen een stuurgroep die het project mee inhoudelijk vorm en richting zal geven.
Nazareth, De Pinte, Eeklo, Sint-Laureins
Charles De Kerchovelaan 189
9000 Gent
België