BnB Bossen - Bron- en beekbegeleidende bossen als dragers van het groenblauwe netwerk

Het landschap van de Vlaamse Ardennen en Denderstreek wordt gekenmerkt door kleinschaligheid waarbij verschillende vormen van landgebruik sterk met elkaar verweven zijn. Tussen weilanden en akkers liggen verspreide bosjes en kleinere boskernen die zich vaak bevinden op restgronden met een beperkte landbouwkundige waarde. Gronden met een heel sterke hellingsgraad of een slechte waterhuishouding zijn minder geschikt voor een sterk gemechaniseerde landbouw en daarom werd er in de 2e helft van de 20e eeuw dikwijls gekozen om deze te bebossen. Veel van deze BnB bossen die op die manier tot stand kwamen, zijn landschapsbepalend en vormen nu de ruggengraat van het groenblauwe netwerk in de Vlaamse Ardennen en Denderstreek.
De specifieke landschapsopbouw van de streek ligt ook aan de basis van de grotere ruimtelijke spreiding van zones met hoge natuurwaarden. Zo telt het Natura 2000-gebied ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen’ maar liefst 36 deelgebieden. Dit maakt dat het groenblauwe netwerk een cruciale rol speelt in de connectiviteit tussen deze deelgebieden. De BnB bossen die gekoppeld zijn aan dit netwerk vormen bijgevolg zeer belangrijke stapstenen die soorten kunnen gebruiken als refugium tijdens hun migratie tussen deze grotere eenheden natuur. Belangrijke voorwaarde hierbij is evenwel dat de basiskwaliteit van deze stapstenen voldoende hoog is, wat nu vaak een probleem vormt.
De interactie tussen het omliggend agrarisch landschap en deze BnB bossen is groot. Dit heeft een belangrijke impact op de potenties voor biodiversiteitsontwikkeling in deze stapstenen. Tevens is de ondersteuning waarop betrokken boseigenaars kunnen rekenen, wanneer zij inspanningen willen leveren om hier de natuurkwaliteit te verbeteren, beperkt. Sinds enkele jaren focust het Vlaams beleid op de Natura 2000-gebieden om deze in een goede staat van instandhouding te krijgen. De BnB bossen die buiten deze grote eenheden natuur vallen krijgen een lagere prioriteit bij bijvoorbeeld de toekenning van Vlaamse middelen voor natuurinrichtingswerken (oa. via Projectsubsidies Natuur). Vaak is ook de maatschappelijke waardering van dergelijke bospercelen beperkt en worden ze snel bestempeld als ‘slechts een populierenbosje’. Hierbij wordt dan makkelijk voorbij gegaan aan de actuele waarde en de potenties als ecologische stapsteen die deze BnB bossen hebben. Deze bossen leveren ook nog heel wat andere ecosysteemdiensten zoals koolstoffixatie en waterretentie op microniveau in de bovenlopen van de stroombekkens. Een betere ondersteuning van de betrokken boseigenaars om deze stapstenen te onderhouden, gekoppeld aan een grotere maatschappelijke waardering voor de inspanningen die zij hiertoe leveren, zou dus zeker bijdragen aan een versterking van het groenblauwe netwerk. 
De sterke verwevenheid van deze BnB bossen met het omliggend agrarisch landschap zorgt vaak voor conflictsituaties tussen aanpalende eigenaars en gebruikers. Problemen van overwas, minopbrengsten van landbouwgewassen in de randzone, impact van gewasbeschermingsmiddelen op fauna en flora in de bosrand of het respecteren van de perceelsgrens komen regelmatig voor. Gelet op het feit dat het behoud van deze bosjes wettelijk verankerd is en maatschappelijk ook niet in vraag wordt gesteld, dringt een duurzaam ‘samenlevingsmodel’ zich op. Dit project wenst een aanzet te geven van hoe dit, in vele gevallen, conflictmodel op termijn zou kunnen evolueren naar een overlegmodel met wederzijds begrip en respect voor elkaars standpunten. In het communicatieluik van dit project zal daarom zowel aandacht geschonken worden aan de uitdagingen waar de bosbeheerder voor staat, als aan deze waarmee de aanpalende landbouwer voor staat. Het gecombineerd uitvoeren van kleinschalige ingrepen die elkaar kunnen versterken, kan leiden tot een win-win situatie voor beide betrokken partijen. Hierbij wordt vb. gedacht aan de koppeling van de aanleg van een bosrand met de inzaai van een bloemstrook op het aanpalend akkerland.
De terreinrealisaties die gepland zijn in het kader van dit project zullen prioritair gebeuren in twee focusgebieden nl. ‘Denderflanken West’ en ‘Bovenlopen van de Zwalm’. Een concentratie aan realisaties in een beperkt aantal beekvalleien kan een soort van demonstratiefunctie hebben die als voorbeeld kan dienen voor andere regio’s.  
Het gebied ‘Denderflanken West’ omvat de bovenlopen van de Moenebroekbeek en ligt op het grondgebied van Lierde, een gedeelte van Geraardsbergen (ten noorden van Dendervallei) en een gedeelte van Brakel (Everbeek en Parike). Dit gebied maakt deel uit van het projectgebied T.OP Dender (Territoriaal Ontwikkelingsprogramma Dender) dat onder meer als doelstelling heeft de omgevingskwaliteit in de Dendervallei te verbeteren. Voorliggend projectvoorstel is complementair aan Werf 2 ‘Groenblauwe Denderflanken’ van T.OP Dender waarin acties voorzien zijn rond het versterken van het bestaande groenblauwe netwerk, maar geen specifieke maatregelen rond biotoopversterking van BnB bossen en perceelsranden van aanpalende landbouwgronden. Bij T.OP Dender zijn reeds partners zoals VLM en Dienst Landbouw POV betrokken wat bijkomende opportuniteiten creëert voor de uitvoering van voorliggend project.