Dorpszalen in LEADER Haspengouw Zuidwest ondervinden aanzienlijke uitdagingen. Deze zalen kampen vaak met verouderde infrastructuur, worden gerund door een ouder wordende groep vrijwilligers die moeite hebben om nieuwe krachten aan te trekken en hanteren een verouderd businessmodel met beperkte toekomstkansen. Dit bleek duidelijk uit onze gesprekken met dorpszaalbeheerders in o.a. Niel-Bij-St-Truiden, Brustem en Mielen-Boven-Aalst. Gelijkaardige ervaringen zijn opgedaan in de Vlaamse Ardennen en het Hageland.
Dorpszalen spelen een cruciale rol als ontmoetingsplekken en zijn van cruciaal belang voor de dorpsgemeenschappen. Het verdwijnen ervan zou niet alleen leiden tot een afname van activiteiten, maar ook tot een toename van eenzaamheid en een vermindering van de sociale cohesie in de dorpen.
Dorpsbewoners worden ook geconfronteerd met heel wat noden op vlak van voorzieningen: plekken waar laagdrempelig en ongeorganiseerde ontmoeting kan plaatsvinden, voorzieningen die verdwenen zijn en die op een andere manier georganiseerd moeten/kunnen worden, een nood aan een dienstenaanbod. Ze zoeken een plek, niet alleen fysiek maar ook binnen nieuwe vormen van samenwerking en (verdien)modellen waarin ze toekomstbestendig verankerd kunnen worden. Alleen staan ze immers niet sterk genoeg en bieden heel wat dorpen en buurten niet de schaalgrootte (en dus het aantal inwoners) die nodig zijn om de kosten te verantwoorden.
De uitdagingen met betrekking tot dorpszalen en de behoeften van dorpsbewoners kunnen echter worden samengevoegd tot een kans. Dorpszalen kunnen dienen als locaties voor nieuwe samenwerkingsmodellen, een breder scala aan diensten en voorzieningen huisvesten, en fungeren als een open plek met een lage drempel voor bezoekers. Eerdere experimenten, zoals het dorp op punt, tonen aan dat er veel potentieel is om deze benadering toe te passen
Locaties
We gingen tijdens de voorbereidingsfase gesprekken aan met diverse dorpszaalbeheerders in het LEADER gebied. Uit deze bevragingsronde kwamen tot een eerste selectie van drie dorpszalen waar we mee kunnen starten: Niel-Bij-St-Truiden, Brustem en Mielen-Boven-Aalst. Na de projectgoedkeuring zullen we deze drie nog aanvullen met minstens twee nieuwe.
De sluiting van het aantal dorpszalen verhinderen. Deze gemeenschapsinfrastructuur is van vitaal belang voor de leefbaarheid van het dorp.
De specifieke projectdoelstellingen zijn:
- Vijf gevalideerde ondernemingsplannen van dorpszalen die toekomstbestendig zijn.
- Vijf vrijwilligersgroepen die een dorpszaal beheren, die kennis hebben gemaakt met recente inzichten of streefdoelen wat betreft toekomstbestendig beheer van gemeenschapsinfrastructuur.
- De oprichting van een pool van experten die de problematiek van ‘dorpszalen’ leert kennen en ook na de projectperiode inzetbaar zijn.
- Vijf vrijwilligersgroepen die na hun traject, ook inzetbaar zijn om andere vrijwilligersgroepen in het LEADER-gebied of daarbuiten, te woord te staan bij vragen over het beheer.
- Vijf dorpszalen die met een kleine investering een aanzet geven tot het uitvoeren van verbeteringen i.v.m. beheer, programma of gebouw om het ondernemingsplan te realiseren.
Brustem, Mielen-Boven-Aalst, Niel-Bij-Sint-Truiden
Universiteitslaan 1
3500 Hasselt
België