Herbestemming van de Sint-Pieterskerk in Galmaarden tot een inclusieve toeristische landmark

In het derde kwartaal van 2024 starten de werken aan de in 2008 afgebrande Sint-Pieterskerk in Galmaarden. De kerk zal worden herbestemd tot de gemeentelijke bibliotheek en een overdekte markthal. De eerste drie traveeën worden voor de volledige hoogte ingenomen voor de nieuwe invulling van de bibliotheek. De open restruimte die behouden blijft, zal worden ingezet als overdekte markthal of als multifunctionele zaal voor andere buurtactiviteiten.

Het beschermd monument van de voormalige kerk zal vier publiekstoegankelijke niveaus hebben, waarbij de gelijkvloerse verdieping zal worden benut als ontmoetingsruimte en bibliotheek. De bibliotheek zal ook op de eerste en de tweede verdieping worden ingeplant. Op de derde verdieping zal een polyvalente exporuimte beschikbaar worden. Op de vierde verdieping komt een panoramapunt bovenaan de kerktoren. We gaan voor een respectvolle herbestemming met een minimum aan ingrepen.

In de herbestemde kerktoren willen we voor deze projectoproep inzetten op een doorgedreven toerisme- en erfgoedbeleving. De kerktoren wordt heringericht als inclusief panoramapunt, integraal toegankelijk met een trap én een lift voor andersvaliden. We kregen een gunstig toegankelijkheidadvies van Inter Vlaanderen voor de volledige kerksite. De platformhoogte wordt 56 meter, wat overeenkomt met een zichthoogte van 58 meter boven de zeespiegel. Op de vier hoeken van de ‘uitkijktoren’ krijgen recreanten een zicht op en informatie over kenmerkende landschapselementen als de Congoberg, de Bosberg en de Markvallei door middel van hedendaagse oriëntatietafels en informatieve QR-codes. Op die manier krijgt het succesvolle project ‘Pajottenland 2.0: een land om online lief te hebben’ een vervolg in dit project. De kerktoren bevat de oudste sporen van de Sint-Pieterskerk, gaande van 13de-eeuwse tot 17de-eeuwse handelingen. De toren wordt nu publiek ontsloten en omgevormd tot een uitkijkplatform over de Markvallei en de Pajotse heuvels.

Onder het vroegere oksaal van de kerktoren zal een onbemand toeristisch onthaal worden ingericht (oppervlakte van 40 m²). De halmuren worden aangekleed volgens de look & feel van Toerisme Vlaams-Brabant in hun project ‘Platteland Troef’. Het wordt dezelfde huisstijl als het toerismepunt in Plattelandscentrum Paddenbroek (Gooik), dat een rechtstreekse connectie kan krijgen met de kerksite in Galmaarden door het ontwikkelen van een nieuwe fietslus tussen de twee locaties. Er komen vrij toegankelijke fiets- en wandelplannen en recreatieve borden over de regio. Tijdens de openingsuren van de bibliotheek neemt ons personeel ook een toerismepuntfunctie op. Het informatieve verhaal wordt ook doorgetrokken naar partners als lokale B&B’s, horecazaken en streekproducenten.

Vanuit de gelijkvloerse ontmoetingsruimte of vanuit de bib loop je in de kerktuin die zal worden ingericht als leestuin (oppervlakte van 300 m²), een kleine oase aan groen en rust in het hart van Galmaarden. We doen aan maximale groeninjectie met respect voor biodiversiteit door middel van streekeigen hagen en boompjes. De bewaarde 18de-eeuwse grafzerken zullen verwerkt worden in de ommuring van de tuin als erfgoedelement. Deze leestuin biedt ook ruimte voor andere outdoor activiteiten ter ondersteuning van het verenigingsleven.

In de trappenhal naar de verdiepingen zullen typerende identiteitskenmerken van ons dorp en de streek tentoongesteld worden. Er komen oude fotoplaten van het dorpsleven in Galmaarden, van beelden van agrarisch en cultureel erfgoed en verwijzingen naar het vroegere kerkgebouw. Daarvoor plannen we een participatief fotoproject op te richten, waarbij inwoners van Galmaarden en het Pajottenland inzendingen kunnen doen. De winnaars zullen worden tentoongesteld in de trappenhal. Eventueel kan ook bij het openen van de site als promotiestunt een tijdelijke expo worden ingericht met alle ingezonden beeldmateriaal.

In het expozaaltje (oppervlakte van 70 m²) op de derde verdieping zal het cultureel erfgoed van ons dorp en de streek tentoongesteld worden. Er komt plaats voor relicten van de kerk (zoals de gesmolten klokken, scherven van de glasramen en de verkoolde inkomdeur), objecten die herinneren aan het mijnwerkersverleden, de archieven van Jaak Ballings, … Datzelfde erfgoedlokaal kan ook ingeschakeld worden als polyvalente ruimte, waar bijvoorbeeld blokspot of tijdelijke tentoonstellingen kunnen worden georganiseerd. Vanuit deze ruimte hebben bezoekers zicht op de dorpskern en de Markvallei via twee terrassen.

De omgevingsaanleg van de kerk wordt aansluitend herzien. De ruimte rondom de kerk is vandaag een versteende parking en kent verschillende verhardingsmaterialen die de rust verstoren. We gaan het plein en de omringende straten herinrichten en opwaarderen: de versteende parking zal plaatsmaken voor een evenementenplein, met groen en ruimte voor parkeren. Er wordt een maximale groeninjectie voorzien, met grote groenzones waar een bloembollenlandschap en bomen op een losse wijze worden ingeplant. De groenzones capteren het regenwater maximaal.

Om de omgeving rond de kerk voor fietsers optimaal aantrekkelijk te maken, wensen we een fietsherstelzuil en fietsenstalling binnen deze projectvraag  aanvullend op te nemen. De locatie van de kerk is hiervoor uitermate geschikt, als startpunt van de Volle Gaas-route en doorrijpunt van verschillende Vlaamse Icoonfietsroutes (Heuvelroute, Vlaanderenroute) en van de Remco Evenepoel Cycling Route.