De ontluistering en de vervreemding van ons voedsel, in onze westerse samenleving, komt stilaan op een hoogtepunt. Eten is overal rijkelijk aanwezig, de keuze is zo groot dat sommigen er onrustig van worden. Eten komt van overal, op alle tijdstippen en in alle seizoenen. Soms ligt je eten onherkenbaar op je bord of in een pakje (een UFO: Unidentified Food Object). Je zorgt er zelf al lang niet meer voor (passieve consument)… en je weet ook niet waar het juist vandaan komt (zonder context), je telt calorieën en nutriënten maar desondanks komen obesitas, hart- en vaatziektes, diabetes of eetstoornissen meer en meer voor. Je eet alleen, voor de TV of in de auto, meestal vlug vlug. ‘Mindless eating’ ( > Brian Wansink) is een veelvoorkomend fenomeen.
Door een rijkelijk aanbod, de gezondheidshype en het wegnemen van de origine verdwijnt onze eetcultuur (gastro-anomie) en vervreemden we verder van ons voedsel. Door te leren over de origine, het (basis)culinaire, de smaken en het terug plaatsen in een sociale context (samen eten) kunnen we de ontluistering van ons voedsel terugschroeven en komen tot een ‘re-entchantement’ van ons voedsel. (> Claude Fischler ‘l Homnivore, 1990).
Regels en tradities rond eetcultuur zoals vaste tijdstippen, tijd nemen, samen eten, gezond eten door overlevering kunnen we bij de kinderen brengen langs de school want hoe langer hoe meer gebeurt dit niet meer in het gezin. Door de ontplooiing en ontvoogding van elk individu kwam er ook een individualisering van onze samenleving op gang wat een repercussie heeft op onze sociale cohesie en engagement. Ook samen eten verbindt de mensen. Vandaar het project ‘Onze school, een Smaakparadijs’.
Doordat we kinderen leren over de oorsprong en de historiek van ons voedsel krijgen ze meer respect voor dit voedsel en voor diegenen die er voor zorgden, groeit er terug een band en vertrouwen. Met smaak eten verhoogt dankbaarheid en respect voor ons voedsel en geeft liefde voor kwaliteit.
De schooltuin leert kinderen dat eten pas op het allerlaatst van de groeicyclus komt. Voordien wordt er gezaaid, verzorgd, geoogst en klaargemaakt. Zo worden ze een actieve consument en weten ze welke inspanningen het vraagt om te komen tot iets op je bord. In een schooltuin leren kinderen ook om geduldig te zijn, om te gaan met mislukkingen, samenwerken, zelfvertrouwen en gezond bewegen. De smaak van thuis wordt weerspiegeld in de schooltuin. Maar thuis is voor sommige schoolkinderen aan de andere kant van onze wereldbol of in een ver, ver land. We proberen ook aan deze kinderen tegemoet te komen in het stukje multiculturele schooltuin. Al deze stappen brengen de kinderen dichter in de richting naar de ethische consument.
Korte termijn:
Scholen in het Hageland geven we met het Draaiboek een tool in handen om aan de slag te gaan rond smaakopvoeding en eetcultuur. Ze vinden allerlei tips voor uitstappen in het Hageland rond dit thema. In het Kookboekje vindt de leerkracht eenvoudige en passende gerechtjes om te kokkerellen in de klas. De typische Hagelandse producten komen uiteraard aan bod. Ook individuele kinderen kunnen hiermee thuis aan de slag. Het Schooltuinboekje gaat hierin nog een stap verder en maakt van de kinderen ‘actieve’ consumenten: ze produceren even zelf wat ze ook zullen opeten. Zo leren ze op een schooljaar de groeicyclus van zaaien, verzorgen, oogsten, klaarmaken en eten. (‘To eat is an agricultural act’ > Wendell Berry).
Lange termijn:
Opvoeden tot (hernieuwde) eetcultuur met aandacht en respect voor het voedsel en voor diegene die ervoor zorgde. Door deze opvoeding zal men bijna automatisch kiezen voor gezonde voeding (kwaliteit) en maakt men zich zo een manier eigen om het op een gezonde manier tot zich te nemen. Zo komen we uiteindelijk tot een generatie van (meer) ethische consumenten, gevoelig voor voedselkilometers, korte keten, afvalarm winkelen, zelf groenten kweken, voedselverspilling, kringloopsluiten,enz.
Het Smaakparadijs
Leuven
België
3000 Leuven
België