We streven naar meer natuurlijke particuliere tuinen, zodat ze als groene verbindingslus fungeren binnen het bestaande landschap van de Pajotse gemeenten. Huidige trends in tuinontwerp neigen nog te veel naar verharding en strakke gazons, met te weinig aandacht voor een veranderend klimaat zoals aangepaste beplanting, waterbuffering en -vasthouding en verkoeling. Het is hoog tijd voor een verandering in mentaliteit bij zowel tuineigenaren als gemeenten. Op die manier kunnen tuinen fungeren als krachtige buffers tegen hitte, droogte en wateroverlast. Het feit dat inwoners van de meeste gemeenten nog steeds tot 50% van een voortuin mogen verharden, helpt niet mee... Ons project heeft als doel om mensen in beweging te brengen en concreet aan de slag te gaan op hun eigen perceel. We geven praktische tips om meer water vast te houden en stimuleren inwoners om hun tuin om te vormen tot een sponstuin. Denk aan het verwijderen van verharding, gebruik van waterdoorlatende materialen, regenwateropvangsystemen (zoals regenputten, tonnen, wadi's, poelen, buienborders, vijvers, enz.), en het slim kiezen van beplanting die rekening houdt met het bodemtype en ons veranderend klimaat. We willen ook actie ondernemen tegen hittestress, bijvoorbeeld door een verkoelend effect te creëren in en rondom woningen, voornamelijk door vergroening. Al deze complementaire maatregelen zijn nauw met elkaar verbonden en zorgen voor een verminderd risico op wateroverlast en een lagere kans op verdroging en hitte-eilanden. Het collectief toewijzen van meer ruimte aan groen en water draagt ook bij aan een sociaal klimaatbeleid, waardoor kwetsbare wijken beter bestand zijn tegen de negatieve gevolgen van klimaatverandering. We willen dit doen door persoonlijk advies op maat, grootschalige communicatie en financiële ondersteuning.
Doelgroep:
Alle inwoners van regio Pajottenland & Zennevallei, die eigenaar zijn van een bestaande woning met tuin, met extra focus op:
- Inwoners van de Leader Pajottenland + gemeenten.
- Inwoners die zonet een woning hebben gekocht en die ook aandacht willen besteden aan een toekomstbestendige buitenaanleg en tuin.
- Inwoners die plannen hebben om hun oprit/(voor)tuin (her)aan te leggen.
- Inwoners van kwetsbare wijken ikv wateroverlast & hitte-eilanden.
- Landbouwers in de directe nabijheid van woonkernen en/of zij die wateroverlast ondervinden op hun terrein en Landbouwpercelen.
- Persoonlijk neutraal advies op maat:
Binnen het budget is er plaats voor 100 adviezen gedurende de projectperiode. Een klimaattuin-expert, geeft individueel advies, inspirerende tuinontwerpen en talrijke tips om de tuinen klimaatbestendig te maken. Er wordt hierbij ook gebruik gemaakt van reeds bestaande tools zoals het groenblauwpeil, infiltratiewaaier, geopunt, enz om de inwoner te informeren. In een aantal stappen krijgen eigenaars een duidelijk beeld hoe ze hun tuin kunnen aanpakken met tips om meer water op het terrein vast te houden en hun tuin zo in te richten dat deze als een spons fungeert en rekening houdende met de directe omgeving (andere tuinen, landbouwpercelen, landschap zoals parken, bossen etc). - Grootschalige communicatie:
Onze strategie richt zich op het aanspreken, bewustmaken en uiteindelijk activeren van inwoners, landbouwers en gemeenten in Pajottenland & Zennevallei om deel te nemen aan het project. De strategie is opgedeeld in online en offline activiteiten, gericht op het vergroten van bewustzijn rondom klimaatadaptatie en het stimuleren van acties die bijdragen aan het klimaatbestendig maken van tuinen. Waar kun je iemand persoonlijk mee enthousiasmeren? Hoe motiveer je iemand om een stap in de goede richting te zetten? Wie kan de boodschap het beste overbrengen? Het gaat er namelijk niet om dat je mensen de les leest, maar dat ze zich aangetrokken voelen om hun gedrag aan te passen door de hint die ze krijgen. Door middel van een grootschalige, brede communicatie willen we zoveel mogelijk inwoners bereiken, informeren en aanzetten tot actie. Er zullen gerichte informatie- en bewustmakingscampagnes worden gevoerd via sociale media, pers en nieuwsbrieven/blogs. Zie verder bij planning en communicatie. - Financiële stimulans:
Om inwoners te stimuleren het advies aan te vragen, zal de prijs beperkt worden tot een schappelijk bedrag. De rest van het bedrag om loonkosten van deze klimaattuincoach te dragen zal via deze projectsubsidie en de gemeenten komen.
Daarnaast voorzien we ook een wedstrijd waar de mensen een prijs kunnen winnen. In de eerste call to action spreken we een tuinontwerper aan, die een eerste gratis plan opstelt voor de 3 meest gemotiveerde inwoners (per gemeente) (bv. gekozen door middel van een wedstrijd). Zo zetten we de mensen al direct aan tot een concrete stap richting verandering. In de tweede call to action stimuleren we inwoners om de veranderingen in hun tuin te delen. De drie die ons het meest kunnen bekoren, winnen een waardebon. We proberen ook gemeenten te overtuigen om bepaalde acties te ondernemen naar hun inwoners zoals het vergunningsvrij maken van geveltuinen, premie voor vrijwillige ontkoppeling, premie voor ontharding & vergroening, deelname aan groepsaankopen, zichtbare communicatie, …
- Bewustwording en gedragsverandering: Door praktische, concrete tips te geven en persoonlijk advies op maat te bieden, kunnen mensen worden aangemoedigd om hun tuinen om te vormen en meer groen te integreren. In eerste instantie ligt de focus dus op informeren en sensibiliseren. In tweede instantie zullen we de mensen motiveren om te gaan bufferen, ontharden en vergroenen. Dit kan leiden tot een bredere mentaliteitsverandering ten aanzien van van tuinontwerp, waar de aandacht wordt gelegd op klimaatrobuuste tuinen, en het vergroten van het draagvlak voor klimaatadaptatie.
- Meer verbinding creëren met het omgevende landschap: voorstellen doen voor gerichte maatregelen op maat van de tuin. Dat kan zijn door inheemse struiken en bomen aan te raden, maar evengoed door het plaatsen van een poel, of het planten van een tiny forest. Dit zal eerder mogelijk zijn bij woningen met een grote tuin die grenzen aan landbouwpercelen of recreatieve gronden.
- Verbeterde waterhuishouding: Het promoten van sponstuinen en het gebruik van waterdoorlatende materialen zal helpen om meer water vast te houden in de bodem, waardoor het risico op wateroverlast wordt verminderd en de grondwatervoorraad wordt aangevuld. Zeker in de dorpskernen kunnen woningen met kleine tuintjes hier een grote rol spelen.
- Aanpak van hittestress: Het vergroenen van de omgeving kan helpen om de temperatuur te verlagen en hittestress te verminderen, waardoor de leefbaarheid van de gemeenten wordt verbeterd, vooral tijdens warme periodes. Ook hier wordt er gekeken naar de dorpskernen, niet alleen de woningen maar evengoed pleintjes, scholen en openbare parkeerplaatsen in overleg met de gemeente.
- Verhoging van biodiversiteit: Door het aanmoedigen van inheemse beplanting en het creëren van natuurlijke tuinen, zal de biodiversiteit in de Pajottenlandse gemeenten toenemen. Dit is vooral nodig om de bijenpopulaties terug een boost te geven, die door vele verschillende elementen worden bedreigd in onze plattelandsomgeving.
- Maatschappelijke veerkracht: Het collectief toewijzen van meer ruimte aan groen en water draagt bij aan een sociaal klimaatbeleid en maakt kwetsbare wijken beter bestand tegen de negatieve gevolgen van klimaatverandering. Dit kan leiden tot een veerkrachtigere gemeenschap die beter in staat is om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden. Bepaalde wijken, liefst in overleg met de gemeenten, zullen meer aandacht krijgen dan anderen binnen dit project om mensen te informeren en aan te zetten om hun tuin klimaatrobuuster te maken.
- Samenwerking met gemeenten: Door grootschalige communicatie en financiële ondersteuning kunnen gemeenten worden betrokken bij het project, wat kan leiden tot beleidsveranderingen en het implementeren van maatregelen om natuurlijke tuinen te bevorderen op gemeentelijk niveau.
Zo kunnen zij hun inwoners concreet aanzetten om actie te ondernemen door bv. het vergunningsvrij maken van geveltuinen, een premie voor vrijwillige ontkoppeling van riolering, een premie voor ontharding & vergroening, deelname aan groepsaankopen, MAAR bv. ook door de regelgeving aan te passen in kader van de wettelijke bepalingen voor verharding in de voortuin.
Al met al heeft het project als doel om zowel individuen als gemeenschappen aan te moedigen om actie te ondernemen tegen klimaatverandering, verharding en hittestress, met behulp van praktische maatregelen en bewustwordingscampagnes.
Resultaten:
Via een tweejaarlijkse enquête zullen we de mensen bevragen naar de stappen die zij gezet hebben nadat we zijn langs geweest voor advies zodat we de concrete resultaten van nabij kunnen opvolgen.
- Aantal omgevormde tuinen: Het aantal tuinen dat wordt omgevormd tot sponstuinen of natuurlijke tuinen kan worden bijgehouden als een indicator van het succes van het project.
- Toename van groen oppervlak: Het totale oppervlak aan extra groen en/of vervanging van gras.
- Verhoging van de biodiversiteit: Het aantal inheemse planten- en diersoorten dat wordt waargenomen in de tuinen voor en na. Dit is wel een hele moeilijke om te bepalen, maar kan mogelijk op een subjectieve manier worden bevraagd aan de deelnemers.
- Vermogen om water vast te houden: zijn voorheen (zeer) drassige tuinen nu minder drassig na implementatie van veranderingen in de tuin? Wederom subjectief en moeilijk te analyseren in de beperkte tijdsspanne van het project.
- Temperatuurverlaging: Een verlaging van de gemiddelde temperatuur na de vergroening van tuinen, pleintjes kan worden beschouwd als een positief resultaat van het project. Meting voor en na in dezelfde periode. Ook weer relatief in de beperkte tijdsspanne van het project.
- Betrokkenheid van gemeenschap: Het aantal volgers op social media en het aantal deelnemers kan worden bijgehouden. En/of een bevraging of het bewustzijn van het belang van een weerbare tuin in een veranderend klimaat is toegenomen na ons project.
Bever, Herne, Galmaarden, Lennik, Roosdaal, Gooik, Ternat, Pepingen, Sint-Pieters-Leeuw
Provincie Vlaams Brabant - Proefcentrum Pamel, Molenstraat 26
1760 Pamel-Roosdaal
België