Op de hoogte met Nidus

Programmaperiode
Projecten GLB Strategisch Plan (programmaperiode 2023 - 2027) en Europese projecten
Maatregel
LEADER - reguliere projecten
Thema
Biodiversiteit en landschapskwaliteit
Provincie
West-Vlaanderen
Lokale Actiegroep
Westhoek
Beginjaar
2024
Projectkost
€34.290,00
Promotor
NATUURWERKGROEP DE KERKUIL
Periode
-
Situering
  1. Voorstelling vereniging
    Natuurwerkgroep De Kerkuil vzw is een regionale natuurvereniging, actief in 10 gemeenten in de Noordelijke Westhoek en richt zich specifiek op de bescherming van de agrarische natuur, en meer bepaald op de bedreigde vogels in het landbouwlandschap. Dat doet de vereniging via een projectmatige samenwerking tussen onze enthousiaste vrijwilligers en landbouwers/bewoners van het buitengebied.
    Schaalvergroting en steeds verdere intensivering van de landbouw heeft in de loop van de jaren samen met het verdwijnen van kleine landschapselementen, weilanden, open veldschuren enz. grote gevolgen gehad voor veel typische akker- en weidevogels. 
    Toch blijven we als vereniging geloven in agrarische natuur en zijn we overtuigd dat we in ons werkingsgebied een verbetering van de agrarische natuur teweegbrengen. De behaalde resultaten uit de voorbije 25 jaar bewijzen dat ook. Het projectmatige samenwerkingsmodel tussen enerzijds de vrijwillige medewerkers en anderzijds de landbouwers, bewoners van het buitengebied, (natuur) verenigingen en openbare besturen (inclusief Regionaal Landschap Westhoek, VLM, ANB, INBO …) is dan ook uniek. Door dit samenwerkingsmodel slaagt de NWG erin om het draagvlak te verruimen voor instrumenten die deze agrarische natuur kunnen versterken. Hierbij is de landbouwer onze natuurlijke partner! Bij ieder project wordt samengewerkt met de landbouw, vaak kleinschalig, maar toch heel efficiënt. De schaal waarop we werken is echter niet kleinschalig: met een oppervlakte van zo’n 650km² is het werkingsgebied behoorlijk uitgebreid. 
    De maatschappelijke uitdagingen die NWG De Kerkuil vooral wil aanpakken zijn:
    • Het sensibiliseren van de bevolking en de landbouwgemeenschap voor het belang van vooral een aantal roofvogels in het agrarisch deel van het werkingsgebied.
    • Het informeren van de bevolking en de landbouwgemeenschap over het belang van de aanwezigheid van de andere projectsoorten als indicatoren van de kwaliteit, aantrekkelijkheid en ecologische waarde van de agrarische natuur.
    • Het uitwerken van een samenwerkingsmodel met de landbouwers en de plaatselijke bevolking.
    • Het vermijden van een conflictmodel tussen agrarische activiteit en natuurbescherming.
    De natuurwerkgroep richt zich op heel de bevolking van het werkingsgebied, maar specifiek op de landbouwers en bewoners van het buitengebied. De natuurwerkgroep wil dit doel bereiken door:
    • Organisatie van informatieavonden
    • Rechtstreekse contacten met landbouwers en bewoners van het buitengebied
    • Informatie verstrekken via het driemaandelijkse tijdschrift, de website en sociale media
    • Samenwerking met organisaties die onze filosofie ondersteunen: bv. RL Westhoek, VLM, ANB, INBO e.a.
    Al van bij de oprichting staat de samenwerking met diverse partners, de landbouwers en de bewoners van het buitengebied centraal. Die link is cruciaal en vormt de rode draad voor NWG De Kerkuil vzw in de projectmatige werking ten behoeve van de agrarische natuur. De ‘core business’ van de vereniging is dan ook het beschermen van een tiental projectsoorten. Voor elk project is de aanpak anders, en ook de insteek en de beoogde doelen variëren per soort.
    Enkele voorbeelden:
    - Kerkuilen => de populatie ondersteunen door het plaatsen en opvolgen van nestkasten in schuren en andere geschikte locaties
    - Steenuilen => de populatie ondersteunen door het plaatsen en opvolgen van nestkasten in knotwilgen en op andere geschikte locaties, betere inrichting van huisweides samen met RL Westhoek (Ieder erf zijn steenuil)
    - Torenvalken => de populatie ondersteunen door het plaatsen en opvolgen van nestkasten 
    - Gier-, Boeren-, Oever- en Huiszwaluwen => de populatie ondersteunen door het plaatsen en opvolgen van kunstnesten en nestkasten
    - Ringmussen => de populatie ondersteunen door het plaatsen en opvolgen van nesten en nestkasten
    - IJsvogels => plaatsen en opvolgen van nesten en voorzien van kunstwanden
    - Akkervogels => monitoren populaties Geelgorzen en Grauwe Gorzen in grensstreek
    - Bruine en Grauwe Kiekendieven => opsporen van nestlocaties in de akkers en uitwerken van de nodige beschermingsmaatregelen samen met de landbouwers
    - Velduilen => opsporen van nestlocaties in de akkers en uitwerken van de nodige beschermingsmaatregelen samen met de landbouwers
    - Weidevogels => vaststellen en lokaliseren van nesten van vnl. Grutto en nemen van beschermingsmaatregelen in samenwerking met de VLM en de landbouwers
    Natuurwerkgroep De Kerkuil streeft ernaar verder te groeien. Door zichtbaar aanwezig te zijn in het landelijk gebied, maar ook op eigen activiteiten of die van partners, hoopt de vereniging op een positieve en constructieve manier meer naamsbekendheid te verwerven bij het ruime publiek. Op die manier worden contacten steeds gemakkelijker gelegd en vinden landbouwers en bewoners van het buitengebied sneller de weg naar De Kerkuil.
    De natuurwerkgroep wil ook nog meer inzetten op de samenwerking met diverse partners, ook buiten de natuurbescherming. Daarnaast wil De Kerkuil zich verder toeleggen op de ondersteuning van wetenschappelijk onderzoek. Het verzamelen, beheren en delen van wetenschappelijke data is dan ook essentieel voor de groei van de vereniging als partner van onderzoeksinstellingen zoals het INBO, maar ook andere academische instellingen. Inzet op het professionaliseren en het efficiënter maken van de projectwerking is eveneens essentieel.
  2. Voorstelling project
    2.1 Deelproject Dronetechnologie
    Bij de projecten rond Kiekendieven, weidevogels en Velduilen is het zoeken naar baltsende koppels en het vastleggen van territoria om uiteindelijk de nestlocatie te kunnen bevestigen een zeer tijdrovende activiteit. Na het vastleggen van de nestlocatie volgen dan ook de contacten met de landbouwer, de opvolging en bescherming. Sinds een tweetal jaren wordt er naast het traditioneel speuren naar nestlocaties met verrekijkers en telescopen ook gewerkt met een kleine drone met een gewone camera. De resultaten hiervan zijn positief en zeer hoopgevend en wij willen hier als vereniging verder in gaan door het inzetten van een thermische camera. Hiermee kunnen we via de verschillen tussen warmte-emissies de vogels beter onderscheiden van de gewassen waarin ze hun nest hebben gemaakt en zo nog sneller nesten opsporen. Zeker voor Velduil en weidevogels is dit cruciaal aangezien hun nesten zeer goed verborgen zitten in het lange gras en dus vaak amper of niet zichtbaar met een gewone camera.
    2.2 Deelproject databeheer
    Data en het beheer hiervan zijn sterk in belang gestegen. Vandaag hebben wij als vereniging een gedeelde Google Drive-map waarin alle data van nestlocaties worden ingegeven en bewaard.
    Een groot deel van de tijdsbesteding van onze vrijwilligers gaat naar de administratieve opvolging van hun tel- en opvolggegevens. Deze gegevens, zoals de status van de broedlocatie, het aantal aanwezige adulte vogels en/of pulli, de staat van de nestkast …, worden door de vrijwilliger op elke locatie op daarvoor bestemde fiches genoteerd. Voor elke projectsoort zijn deze fiches anders opgesteld. Deze verzamelde data worden niet alleen intern geanalyseerd, besproken en verspreid voor intern gebruik, maar worden ook ter beschikking gesteld voor andere belanghebbende partners zoals Kerkuilenwerkgroep Vlaanderen, het INBO en andere. Om deze data sneller en gemakkelijker te verzamelen is het idee om de papieren versie te vervangen door een volledig gedigitaliseerd systeem waarbij de medewerker in het veld alle nodige gegevens digitaal kan ingeven. Zo kunnen deze gegevens ook sneller en gemakkelijker via exports gedeeld worden met onze partners.
Doelstellingen
  1. Deelproject Dronetechnologie
    Projectvogels zoals Bruine en Grauwe Kiekendief, Velduil en verschillende weidevogels, waaronder Grutto, Wulp en Scholekster, zijn grondbroeders. Zij maken hun nesten dus elk jaar op een andere plaats, en in het werkingsgebied van Natuurwerkgroep De Kerkuil is dat heel vaak in agrarisch gebied. Nestbouw en het grootbrengen van jongen valt dikwijls samen met landbouwactiviteit op de percelen waar de nesten zich bevinden, wat ervoor zorgt dat nesten van deze soorten heel vaak mislukken door verstoring of vernieling. De prioriteit van medewerkers van de werkgroep is dan ook om zo snel mogelijk nestlocaties vast te stellen en samen met de landbouwer (en eventuele partners) werk te maken van nestbescherming die voor zowel vogel als landbouwer opportuun zijn.
    In een eerste fase werden nesten opgespoord via het denkbeeldig uitzetten van twee lijnen die elkaar kruisten. In een latere fase werd een medewerker dan door visuele aanwijzingen of met een walkie talkie het veld ingestuurd om het nest exact te gaan lokaliseren. Dit was zeer tijdrovend en ging altijd, ondanks de grootste omzichtigheid van de medewerkers, gepaard met lokale schade aan het gewas en spoorvorming.
    Met de inzet van drones met warmtecamera’s wil NWG De Kerkuil drie doelstellingen nastreven: ten eerste het verhogen van de efficiëntie bij het zoeken naar en vastleggen van nestlocaties van kiekendieven, Velduilen en weidevogels; daarnaast het tot een minimum beperken van eventuele verstoring van nestplekken en hierdoor ten slotte het broedsucces van de doelsoorten verhogen.
    Vooreerst zorgt het gebruik van drones met thermische camera’s ervoor dat medewerkers veel minder tijd moeten spenderen aan het exact vastleggen van broedlocaties (efficiëntiewinst). Bij bevestigde vermoedens van een nestplek hoeft maar één lijn meer uitgezet te worden. Door een drone te gebruiken en die lijn te volgen kan zo vaak heel snel een nestplek worden bevestigd. Thermische camera’s hebben de extra troef dat ze nog veel duidelijker de aanwezigheid van de vogels weergeven, wat nuttig is in situaties waarbij het nest visueel minder goed waar te nemen is, bv. in grasland waar het gras (deels) over het nest gewaaid is, of in tarwevelden waar door omstandigheden het gewas niet mooi egaal is opgekomen.
    Naast de snelheid van werken laat het gebruik van thermische camera’s de medewerker ook onmiddellijk toe om de status van het nest te bepalen en op basis daarvan een beschermingsplan op te stellen. Voorheen was de fysieke aanwezigheid van de medewerker in het perceel daarvoor noodzakelijk, wat onvermijdelijk verstoring van de locatie met zich meebracht. Dat was niet alleen nadelig voor de doelsoort, maar ook voor de landbouwer die zijn gewassen liever onbetreden en dus onbeschadigd ziet.
    Deze manier van werken moet resulteren in een verhoogd broedsucces van de projectsoorten. Door sneller te kunnen handelen, wordt nestbescherming vanzelf efficiënter. Er gaat namelijk veel minder tijd verloren. De minimale verstoring verhoogt aanzienlijk het broedsucces, doordat de oudervogels het nest niet (of enkel kortstondig) verlaten bij controle met een drone. Ook de kans op predatie neemt af doordat er geen (geur)spoor door het gewas naar de nestplaats wordt gevormd.
  2. Deelproject databeheer NIDUS
    Ook voor dit project heeft Natuurwerkgroep De Kerkuil drie duidelijke doelstellingen voor ogen: het verzamelen van data over nestlocaties moet in de eerste plaats efficiënter, het verwerken van die data moet daarnaast eenvoudiger kunnen én uniform. Ten slotte moet het delen van data met partners en wetenschappelijke instellingen gemakkelijker kunnen.
    Door gebruik te maken van een webapplicatie kunnen medewerkers in real time de meest recente gegevens over de status van een nestlocatie ingeven. Per projectsoort wordt een invoerpagina aangemaakt en medewerkers kunnen rechten krijgen om die data te raadplegen, te wijzigen of aan te vullen. De coördinaten van nestlocaties van grondbroeders (die geen nestkast gebruiken) worden onmiddellijk via GPS opgeslagen. De medewerker kan de aanwezigheid van adulte vogels, eieren of pulli meteen opslaan. De contactgegevens van de eigenaar worden aan het broedgeval gekoppeld, maar zijn enkel toegankelijk voor de medewerker(s) die dat geval opvolgen.
    Aangezien alle gegevens onmiddellijk in een gestructureerde database komen, is het niet meer nodig om nadien thuis nog info in te geven op Google Maps of Google Drive. Dit vermindert aanzienlijk de administratieve last voor de medewerker. Ook voor de projectcoördinator wordt het opzoeken en raadplegen van projectgegevens een pak eenvoudig.
    Door de uniforme manier van dataopslag en -beheer wordt het exporteren van specifieke gegevens veel eenvoudiger. Partnerorganisaties zoals VLM, ANB of RLW kunnen heel specifieke data opvragen die vanuit de vereniging gemakkelijk exporteerbaar zijn. Hetzelfde geldt voor onderzoeksinstellingen zoals het INBO. 
Uitvoering

Diksmuide, Kortemark, Nieuwpoort, Veurne, Houthulst, Lo-Reninge, Koksijde, De Panne, Koekelare, Alveringem

Projectpartners
Vlaamse Landmaatschappij (VLM), Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), Regionaal Landschap Westhoek, Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels (GKA), Veldwerk vzw, Kerkuilenwerkgroep Vlaanderen
Delen: