Na verschillende problematische jaren in de landbouwsector ten gevolge van het steeds droger wordende klimaat in combinatie met extreme weersomstandigheden (hevige onweders bijvoorbeeld) is het duidelijk dat goed bodembeheer meer dan ooit de aandacht verdient. Een van de werkpakketten zal dan ook aandacht hebben voor sensibilisering rond bodemkwaliteit, aangezien de databank van BDB vzw uitwijst dat er nog ruimte is voor verbetering. Bovendien zal ook de kans aangegrepen worden om landbouwers vertrouwd te maken met precisielandbouwtechnieken die hier vandaag toe kunnen bijdragen, zoals het variabel toedienen van compost rekening houdend met de variatie in organische stof binnen een perceel. Dit zal gebeuren aan de hand van de opvolging van verschillende demopercelen in samenwerking met landbouwers uit de regio (bodemanalyses, bodemscan, opstellen pF-curve, variabele toediening van compost, bepaling gewasopbrengst), zodat zij met eigen ogen de resultaten hiervan zien en deze technieken kunnen beoordelen en eventueel toepassen in hun bedrijfsvoering.
Het thema waarbinnen het project kadert is ‘Bodem- en waterbeheer’ met focus op de maatregel ‘Verbeteren van de bodemkwaliteit en -beheer’, maar onrechtstreeks ook ‘Verbeteren van de waterkwaliteit en -kwantiteit’. De doelstelling van het project is enerzijds om landbouwers te sensibiliseren omtrent goed bodembeheer met de focus op het belang van het behouden/behalen van een goed koolstofgehalte, maar parallel ook om de technieken aan te reiken die vandaag de dag beschikbaar zijn in de precisielandbouw hiervoor. Op die manier wordt het bodembeheer immers tot een nog hoger niveau getild, want er wordt niet alleen gekeken naar de toestand van het perceel maar ook naar de variatie binnen het perceel. De aanwezigheid van organische koolstof heeft een grote invloed op talrijke bodemprocessen en vandaar ook op de hoeveelheid en dynamiek van water en nutriënten in de bodem. Bovendien blijkt uit de statistieken van de Bodemkundige Dienst van België dat het organischestofgehalte bij meer dan 1 op 3 percelen te laag is en er dus nog op ruimte is voor verbetering. Het is hierbij echter wel van belang om in het achterhoofd te houden dat dit een traag proces is waar op lange termijn de vruchten van geplukt kunnen worden. Het moet gezien worden als een investering op lange termijn. Op landbouwkundig vlak zijn de voordelen gekend: een goed koolstofgehalte zorgt mede voor een goede bodemstructuur, een beter bewerkbare bodem, een optimale waterhuishouding en - beschikbaarheid, het heeft een positieve invloed op het bodemleven, .. Kortom, een optimaal organisch koolstofgehalte zal resulteren in een hogere productie en betere bodemkwaliteit. Bodems met een goede bodemkwaliteit zijn ook veerkrachtiger en beter bestand tegen klimaatverandering, nutriëntenverliezen,... De positieve gevolgen van goed bodembeheer en een goed koolstofgehalte beperken zich dus niet tot de landbouwkundige aspecten. Immers ook het milieu heeft baat bij dergelijk goed beheer: het zorgt voor meer biodiversiteit in een akker en het maakt de bodem beter bestand tegen erosie en nutriëntenverliezen. Ook niet onbelangrijk is dat de koolstof die opgeslagen zit in de bodem intussen niet bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Bij het thema organische stof komen heel wat termen kijken, zoals effectieve organische koolstof, humificatie, mineralisatie, … De bedoeling is dan ook om de landbouwers vertrouwd te maken met deze termen en met de processen die plaatsvinden in de bodem. Ook zullen voorbeelden aangehaald worden van goede praktijken om het bodemkoolstofgehalte goed te beheren en anderzijds zullen ze ook gesensibiliseerd worden over welke praktijken nefast zijn. Bij de goede praktijken ligt de focus op de nieuwe mogelijkheden die precisielandbouw biedt voor het optimaliseren van de bodemkwaliteit.
Om praktijkgericht te werk te gaan zal samengewerkt worden met landbouwers om bij demopercelen ten eerste de variatie in bodemeigenschappen binnen het perceel te visualiseren door middel van bodemscans. Er zal gefocust worden op percelen waarbij een grote variatie in het koolstofgehalte verwacht/waargenomen wordt, bijvoorbeeld percelen die recentelijk herverkaveld werden. Vervolgens zal hierop ingespeeld worden door variabel compost toe te dienen, rekening houdend met de variatie in organische stof.Omdat het koolstofgehalte belangrijk is voor zowat elke teelt, zal dit project niet specifiek gericht zijn op één teelt of op een bepaalde rotatie. De precisielandbouwtechnieken zullen toegepast worden waar passend binnen de rotatie van de betrokken landbouwer. Om deze techniek te kunnen beoordelen zullen vrij toegankelijke satellietbeelden geanalyseerd worden en hieraan gekoppeld zullen ook opbrengstbepalingen gebeuren op de betreffende percelen. Indien mogelijk zal dit variabel gebeuren (aanmaken opbrengstkaarten) en in het andere geval zullen proefplots afgebakend worden (naargelang de variatie in koolstofgehalte) waarbinnen de opbrengst manueel bepaald wordt.
Sensibilisering van landbouwers voor een goed bodembeheer en het demonstreren van de meerwaarde van een kwalitatieve, goed gebufferde bodem zullen de belangrijkste taken zijn binnen het project C-Klimaat Haspengouw. Door de landbouwers met eigen ogen te laten zien welke voordelen een goed bodembeheer met zich meebrengen en duidelijk op een wetenschappelijk onderbouwde manier de te link te tonen tussen een goed bodembeheer enerzijds en een goed waterbeheer en goede productie anderzijds, wordt getracht de landbouwer aan te moedigen om hiermee ook op zijn eigen bedrijf aan de slag te gaan. Bovendien worden nieuwe precisielandbouwtechnieken gedemonstreerd waarbij heel visueel verschillen in bodemkwaliteit kunnen worden getoond en ook het belang hiervan kan worden geduid. Het landbouwpubliek zal bereikt worden via verschillende vergaderingen, demonstratiemomenten, artikels in de landbouwpers, infoborden op de percelen, sociale media, ….
Provinciaal Instituut voor Biotechnisch Onderwijs campus
3700 Tongeren
België
3700 Tongeren
België