Tot in de jaren ’60 was het Meetjesland een belangrijk gebied voor de fruitteelt. Het herbergde een omvangrijke fruitteeltsector en elk boerderijtje had wel een aantal fruitbomen voor eigen gebruik. Vanaf 1969 werden deze boomgaarden op grote schaal gerooid met oog op verhoging van de productiviteit. De relicten hiervan zijn nog duidelijk zichtbaar: rondom oude hoevetjes zie je vaak nog één of enkele karakteristieke fruitbomen die getuige zijn van vroegere boomgaarden. Toch zijn de grote aantallen fruitbomen en boomgaarden grotendeels verdwenen. Intacte boomgaarden zijn nog nauwelijks te vinden (zoals bv. de Gemeentelijke boomgaard Dopershoek te Nevele).
Getuige van dit verleden zijn een groot aantal fruitrassen die kenmerkend zijn voor het Meetjesland, waarvan sommige ontstaan zijn in het Meetjesland en een grote verspreiding hebben gekend (bv. Trezeke Meyers, Jacques Lebel), andere zijn heel lokale variëteiten (bv. Kerrebroekse pruimen). Andere variëteiten ontwikkelden zich buiten het Meetjesland maar kenden hier een uitgesproken toepassing (bv. Bruine Kriekpeer) of kregen een lokale variant (bv. Belle-Fleur de Kapryck). Vele van deze variëteiten zijn niet meer in de handel verkrijgbaar en zijn uiterst zeldzaam geworden, of zelfs helemaal verdwenen. Ze werden vaak gedocumenteerd door Heemkundige Kringen, de Nationale Boomgaardenstichting en de tentoonstelling 'Rode kool met appeltjes'. Maar dit heeft niet geleid tot de herintroductie van deze rassen en boomgaarden in het Meetjeslandse landschap.
Dit project heeft tot doelstelling de typische Meetjeslandse fruitvariëteiten terug 'in het landschap te plaatsen' en bij te dragen tot het sensibiliseren over bewust en lokaal consumeren, gezonde voedingsgewoontes en erfgoedbeleving aan de hand van deze typische fruitvariëteiten.
De fruitvariëteiten worden terug 'in het landschap geplaatst' vanuit een tweeledige benadering: (1) vanuit een landschapshistorische benadering en vanuit een (2) landbouweconomische benadering.
Behoud en herstel van hoogstamboomgaarden.Deze component heeft tot doel typische hoogstamboomgaarden te herstellen en opnieuw aan te planten. Daarbij wordt gemikt op zowel de kleinere boomgaardjes die vroeger bij elke hoeve terug te vinden waren als op de grotere hoogstamboomgaarden.
Creatie van hefbomen voor ketens voor lokale fruitvariëteiten. Er worden stimulansen uitgewerkt voor de consumptie van lokale fruitvariëteiten uit hoogstamboomgaarden waarbij verschillende mogelijkheden op hun economische haalbaarheid en duurzaamheid worden onderzocht: pluktuinen, fruitabonnementen, voedselteams, coöperatieven, specifieke afnemers (bv. restaurants, ziekenhuizen). Concreet wordt overleg georganiseerd tussen schakels in de keten en worden demonstraties georganiseerd. Dit zal uitmonden in een pilootactie voor opstart van een keteninitiatief.
Daarnaast willen we door de volgende twee specifieke doelstellingen bijdragen tot de beleving van deze fruitvariëteiten.
De Fruitkampioenen. Er wordt een educatief scholenpakket (startpakket + handleiding) uitgewerkt voor kinderen tussen 8-12 jaar. Kinderen maken een zintuiglijke reis die hen laat kennismaken met fruit in al haar aspecten. Kinderen leren voelen, ruiken en proeven, maar ook spelen en experimenteren met de smaak van lokale fruitrassen en ze leren zo bewust en gezond consumeren. Ze leren nieuwe vrienden kennen zoals Trezeke Meyers, Belle-Fleur van Kaprijke, Pom Peer, Meneer Kriekpeer, enz. De Proefkampioen omvat voorbereidingen voor lessen, activiteiten op het schoolterrein en uitstappen in het Meetjesland, Leiestreek en Schelde.
Gemeentes adopteren een fruitvariëteit.Gemeentes waar typische variëteiten ontstaan zijn uitgenodigd hun lokale fruitsoort te ‘adopteren’. Dit omvat de organisatie van publieksactiviteiten, gegidste wandelingen, de verspreiding van fruit en plantgoed onder haar inwoners. Hiervoor wordt een brochure uitgewerkt met informatie over de variëteit, haar herkomst en het vroeger en huidig gebruik.
Regionaal Landschap Meetjesland VZW
Oost-Vlaanderen
België
9990 Maldegem
België