Dorpszalen in LEADER Haspengouw Zuidoost Limburg ondervinden aanzienlijke uitdagingen. Deze zalen kampen vaak met verouderde infrastructuur, worden gerund door een ouder wordende groep vrijwilligers die moeite hebben om nieuwe krachten aan te trekken en hanteren een verouderd businessmodel met beperkte toekomstkansen. Dit bleek duidelijk uit onze gesprekken met dorpszaalbeheerders in o.a. ‘s Herenelderen, Vroenhoven en Mopertingen. Gelijkaardige ervaringen zijn opgedaan in de Vlaamse Ardennen en het Hageland. Zie ook https://www.landelijkegilden.be/artikels/maak-dorpszalen-opnieuw-het-kl…. Dorpszalen spelen een cruciale rol als ontmoetingsplekken en zijn van cruciaal belang voor de dorpsgemeenschappen. Het verdwijnen ervan zou niet alleen leiden tot een afname van activiteiten, maar ook tot een toename van eenzaamheid en een vermindering van de sociale cohesie in de dorpen.
Dorpsbewoners worden geconfronteerd met heel wat noden op vlak van voorzieningen. Er is behoefte aan een plek waar laagdrempelig en ongeorganiseerde ontmoeting kan plaatsvinden en waar voorzieningen en diensten die verdwenen zijn op een andere manier georganiseerd kunnen worden. Dit vraagt samenwerking en nieuwe verdienmodellen. Alleen staan ze immers niet sterk genoeg en bieden heel wat dorpen en buurten niet de schaalgrootte (en dus aantal inwoners) die nodig zijn om de kosten te verantwoorden. De uitdagingen met betrekking tot dorpszalen en de behoeften van dorpsbewoners kunnen worden samengevoegd tot een kans. Dorpszalen kunnen dienen als locaties voor nieuwe samenwerkingsmodellen, een breder scala aan diensten en voorzieningen huisvesten, en fungeren als een open plek met een lage drempel voor bezoekers. Dorpszalen hebben veel potentieel en kunnen evolueren naar een dorpshuis. Multifunctioneel, meerdere inrichters en meer open zodat de drempel om binnen te komen zo laag mogelijk is. Dit vraagt een andere aanpak en ook investeringen voor alle dorpszalen, waarbij het zinvol en efficiënter kan zijn om dit gezamenlijk te benaderen.
PROJECTCONCEPT: We stappen met de beheerders van drie dorpszalen in een intervisietraject, waarbij we vanuit een gezamenlijk probleem/uitdaging, zelf het heft in handen nemen en samen op zoek gaan naar oplossingen. Via intervisie proberen we toe te werken naar een nieuw toekomstgericht model. Vanuit Landelijke Gilden zien we veel potentieel in een model waarbij de zaal fungeert als “open huis”, een laagdrempelige ontmoetingsplek met een uitgebreider aanbod en een gevoel van thuis en verbondenheid. Dit kan o.a. gerealiseerd worden door een hernieuwde inrichting en marketing van de zaal, door de realisatie van een dorpshuis. Dit vraagt een andere aanpak en investering. Naast begeleiding in het intervisietraject, voorzien we ook een klein investeringsbudget in het project. We willen de betrokken dorpszalen stimuleren tot samenaankoop in plaats van individuele aankoop. Zo kunnen we kostenefficiënt oplossingen zoeken voor gemeenschappelijke uitdagingen/problemen. Dit kan gaan over het gebouw, de buitenruimte, energiebesparing,... Landelijke Gilden zorgt voor de begeleiding en expertise en faciliteert de samenaankoop. Tijdens het traject brengen we de drie gecoachte dorpszaalbeheerders samen om van elkaar te leren en ervaringen uit te wisselen. Daarnaast verbinden we hen ook met andere dorpszaalbeheerders in het LEADER-gebied, waardoor projectervaringen en -kennis worden verspreid en bijdraagt aan bewustwording en verandering. Zowel voor de intervisie en de samenaankoop willen we via dit project tools onderzoeken, testen en implementeren, die we ook ter beschikking stellen voor alle dorpszalen in Vlaanderen.
Conclusie: Met “Samen Sterk in Dorpszaalbeheer” willen Landelijke Gilden een solide basis leggen voor de toekomst van dorpszalen in Limburg. Door de kracht van samenwerking en kennisdeling, ondersteund door intervisie en samenaankoop, kunnen dorpszaalbeheerders hun zalen duurzamer en efficiënter beheren. Dit project draagt bij aan de versterking van de lokale gemeenschappen en zorgt ervoor dat dorpszalen een centrale rol blijven spelen in het sociale en culturele leven van Limburg.
Dit project wordt ingediend onder doelstelling 'Uitbouw van multifunctionele (ontmoetings-)plekken op het platteland'.
Een algemene projectdoelstelling is: De sluiting van het aantal dorpszalen verhinderen. Deze gemeenschapsinfrastructuur is van vitaal belang voor de leefbaarheid van het dorp.
Dit project richt zich op het bevorderen van intervisie en samenaankoop tussen dorpszaalbeheerders om het beheer, de infrastructuur en de programmering van dorpszalen toekomstbestendig te maken.
De specifieke projectdoelstellingen zijn:
- 3 vrijwilligersgroepen van dorpszalen die via intervisie gemeenschappelijke uitdagingen detecteren en samen duurzame oplossingen bedenken op het gebied van gebouw, beheer en programma
- Onderzoek, testen en implementeren van bestaande intervisietools die het mogelijk maken dat beheerders van dorpszalen zich online en fysiek verenigen en intervisie mogelijk maakt
- We lanceren en promoten ‘samenaankoop’ en motiveren beheerdersgroepen van dorpszalen om zich te verenigen en via samenaankoop oplossingen te zoeken voor hun gedeelde uitdagingen.
- Onderzoek, testen en implementeren van een tool om samenaankoop tussen dorpszalen mogelijk te maken en te organiseren
- We betrekken minimaal negen andere beheerdersgroepen in het leadergebied die we met uitwisselingsmomenten handvaten en tips meegeven die ze in hun eigen situatie kunnen toepassen. Zij kunnen aansluiten bij een lerend netwerk over heel Vlaanderen.
- 3 vrijwilligersgroepen van dorpszalen die ook na het project ter beschikking staan om andere vrijwilligersgroepen in het LEADERgebied of daar buiten te woord te staan bij vragen over samenaankoop en de resultaten van de intervisie.
- 3 dorpszalen die op basis van intervisie en via samenaankoop een kleine, maar impactvolle investering doen gericht op verbetering van het gebouw, het programma of het beheer.
'S Herenelderen, Mopertingen, Vroenhoven
Universiteitslaan 1
3500 Hasselt
België