Hoe kan een herbestemming van een kerk leiden tot gemeenschapsvorming en een fysiek en mentaal verankerde ontmoetingsplaats in het dorp? Hoe kan dit gemeenschapsgebruik duurzaam en inclusief zijn en zo een antwoord bieden op de verbrokkeling van sociale cohesie en de kwetsbare positie van een toenemende groep mensen? Hoe maak je het kerkgebouw hiervoor toegankelijk en hoe zorg je ervoor dat dit gebruik levensvatbaar wordt? Dit project wil lokale besturen, middenveldorganisaties en -initiatieven van en in Oost-Vlaamse plattelandsgemeenten hierin ondersteunen en begeleiden, zodat ze gefaseerd van start kunnen gaan met het nieuwe gemeenschapsgebruik van hun kerk. Dit doen we door een lerend netwerk op te starten over de hele provincie en via een procesbegeleiding op maat in drie plattelandsdorpen.
Hoe kan een herbestemming van een kerk leiden tot gemeenschapsvorming en een nieuwe ontmoetingsplaats? Hoe kan je daarin duurzame en inclusieve gemeenschapsvorming ontsluiten? Hoe maak je het kerkgebouw daarvoor toegankelijk? Hoe zorg je ervoor dat dit gebruik van het kerkgebouw levensvatbaar wordt? Dit zijn vragen waar veel gemeentebesturen, kerkbesturen, middenveldorganisaties en -initiatieven en burgers antwoorden op zoeken. Hierin liggen maatschappelijke kansen. Door de vrijgekomen publieke ruimte opnieuw ter beschikking te stellen aan de lokale gemeenschap wordt een actief antwoord geboden op de verdere ontrafeling van de sociale cohesie met het risico tot vereenzaming en sociaal isolement bij ouderen, alleenstaanden en andere kwetsbare inwoners van plattelandsdorpen. Uit een actuele analyse van de kerkenbeleidsplannen in de Oost-Vlaamse steden en gemeenten, blijkt dat circa 115 kerken van de 425 parochiekerken in de nabije toekomst een nieuw of bijkomend gebruik zullen krijgen. In een 50-tal daarvan is er momenteel een visie op dit nieuwe gebruik. Deze visie is vaak nog algemeen, soms is die al verfijnder, is er zicht op mogelijke gebruikers en heel af en toe zijn er al architecturale plannen of werd er een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd. Maar meestal zijn er nog veel vragen en verschillende mogelijke struikelblokken op de weg naar een implementatie van het nieuwe gemeenschapsgebruik.
Ondersteuning, begeleiding, uitwisseling en kennisopbouw zijn nodig om een antwoord te bieden op de noden. En hiervoor wil het project een stevige katalysator zijn. Dit project wil namelijk lokale besturen en middenveldorganisaties van plattelandsgemeenten in Oost-Vlaanderen ondersteunen en begeleiden om effectief van start te gaan met het nieuwe gemeenschapsgebruik van het kerkgebouw en om de basis te leggen voor een zelfstandig functionerende (vrijwilligers-)werking met lokale verankering en een breed bereik van diverse inwoners en verenigingen. Dit is een én-én verhaal waarbij gewerkt wordt aan een goed beheer, een gedragen gemeenschapswerking met lokale verankering én daaraan gekoppeld een eerste beperkte realisatie (ruimtelijke interventie). Op deze wijze draagt het project bij aan het realiseren van een fysiek en mentaal verankerde duurzame sociale cohesie waarbij de kerk opnieuw in het midden van de gemeenschap komt te staan. Deze doelen zullen worden verwezenlijkt door gelijktijdig twee complementaire strategieën aan te wenden: de opstart en uitbouw van een lerend, levend netwerk met uitrol over de volledige provincie en de begeleiding van drie dorpsgemeenschappen waarbij op maat gewerkt wordt aan een gedragen beheer en ruimtelijke interventies om het nieuwe gemeenschapsgebruik van de kerk te implementeren.
Provincie Oost-Vlaanderen
9000 Gent
België