In het glooiende landschap van Bekkevoort runt Nico Vandervelpen een gemengd melkvee- en akkerbouwbedrijf. Als vijfde generatie landbouwer evolueerde hij van een klassiek familiebedrijf naar een modern, veelzijdig bedrijf met aandacht voor biodiversiteit, bodemkwaliteit en klimaat.
Nico combineert melkvee met akkerbouw. In 2012 begon zijn vrouw met het maken van ambachtelijk hoeve-ijs, en zes jaar geleden plantte hij samen met zijn broer een halve hectare blauwe bessen. “Die verkopen we lokaal via de markt, niet via de veiling – de prijs is daar te laag voor de inzet die het vraagt. We snoeien bewust stevig voor grotere, smaakvolle bessen en gebruiken amper gewasbeschermingsmiddelen.”
Landbouwer Nico Vandervelpen en VLM-bedrijfsplanner Matthias Lemmens. Copyright Vlaamse Landmaatschappij.
Een perceel met de lopende beheerovereenkomst bloemenakker. Copyright Vlaamse Landmaatschappij
Een perceel met de ecoregeling: eenjarige ecoteelt - faunamengsel
Bomen in de weide
Ook agroforestry maakt inmiddels deel uit van het bedrijf. “We hebben in een weide met koeien rijen walnoten en hazelaars aangeplant, op 28 meter afstand van elkaar – breed genoeg voor de machines”, legt Nico uit. De bomen bieden schaduw aan het vee en slaan koolstof op. Toch noemt hij het een leerproces: “Intussen weet ik meer. Als ik opnieuw zou aanplanten, zou ik soorten kiezen waar de koeien ook van kunnen eten. Maar het is technisch complex. Zeker in combinatie met akkerbouw moet je echt overtuigd zijn van de meerwaarde, anders zie je die bomen vooral als een hindernis.”
Slimme maatregelen voor biodiversiteit, klimaat en milieu
Landbouwers die willen werken aan meer biodiversiteit, klimaat en milieu op hun percelen, kunnen steun krijgen via beheerovereenkomsten en ecoregelingen. Beheerovereenkomsten zijn afspraken tussen landbouwers en de Vlaamse Landmaatschappij, waarbij boeren op landbouwpercelen vijf jaar lang bepaalde maatregelen toepassen die goed zijn voor de biodiversiteit. In ruil voor hun inspanningen ontvangen ze een vaste jaarlijkse vergoeding. Ecoregelingen zijn éénjarige maatregelen met een positief effect op milieu, klimaat en /of biodiversiteit. Daarvoor krijgen landbouwers steun van het Agentschap voor Landbouw en Zeevisserij.
Beheerovereenkomsten als basis
Nico heeft al meer dan 15 jaar ervaring met beheerovereenkomsten. Momenteel beheert hij bijna zeven hectare via dat systeem, met bloemenakkers, faunaranden en faunavoedselgewassen. “Die beheerovereenkomsten zijn voor mij de basis”, legt Nico uit. “Ze lopen vijf jaar en zorgen voor structuur in mijn teeltplanning. Je ontvangt dan ook vijf jaar lang een vaste vergoeding via de VLM.” Een deel van zijn percelen ligt in een beheergebied voor akkervogels. Daar legde hij faunaranden aan – stroken met gevarieerde vegetatie waarin vogels zoals veldleeuweriken voedsel en schuilplaatsen vinden. Op zijn percelen met faunavoedselgewas zaait hij granen en zaadleverende soorten die blijven staan tot in het voorjaar. “Zo hebben akkervogels ook in de winter nog iets te eten.”
Ecoregelingen: flexibel en aanvullend
“Ecoregelingen zijn een mooie aanvulling, ook op percelen die niet in aanmerking komen voor een beheerovereenkomst,” legt hij uit. “Ik gebruik ecoregelingen bijvoorbeeld op moeilijk bereikbare percelen, of wissel ze af met mais in de teeltrotatie. Vorig jaar, toen het voorjaar erg nat was, probeerde ik voor het eerst de ecoregeling voor faunamengsels. Dat gaf een mooie bodembedekking, weinig onkruid en veel bloemen. Goed voor biodiversiteit én bodem.” Daarnaast past hij ook ecoregelingen toe met vlinderbloemigen zoals grasklaver. “Die klaver bindt stikstof uit de lucht en geeft die af aan de bodem. Zo moet ik minder bemesten. En het eiwit in die klaver is interessant voor het vee. Al blijft bijkomende soja nodig – die is heel goedkoop en daar kun je economisch moeilijk tegen op.” Nico heeft ook nog een aantal dieren die op stro zitten. “Ik maak dus ook gebruik van de ecoregeling 'verhogen organisch koolstofgehalte via stalmest' om het koolstofgehalte op percelen te verhogen door de vaste mest van die dieren te gebruiken. Eigenlijk zijn dat goede landbouwpraktijken die al lang toegepast worden en vroeger heel normaal waren.”
Boeren met toekomstvisie
De administratieve kant van de maatregelen vergt wel wat puzzelwerk, geeft hij toe. “Ik werk met een Excel-bestand waarin ik per perceel zie wat waar moet gebeuren. Met vragen over de beheerovereenkomsten kan ik altijd terecht bij mijn bedrijfsplanner van de Vlaamse Landmaatschappij. Voor ecoregelingen is dat er niet. En dat is jammer – soms heb je gewoon vragen, of wil je checken wat haalbaar is.” Toch wegen de voordelen ruimschoots op tegen de inspanning. “De bodemkwaliteit is merkbaar verbeterd. De biodiversiteit zie je terug in het veld. Er nestelen kieviten op mijn percelen, al zijn er wel veel roofvogels. En sommige stroken die ik lang geleden aanlegde om erosie tegen te gaan liggen er nog altijd, hoewel de beheerovereenkomst afgelopen is. Ze zijn goed voor erosiebestrijding én voor het landschap.” Aan collega-landbouwers die twijfelen om te starten met beheerovereenkomsten of ecoregelingen heeft Nico een duidelijk advies: “Gewoon proberen. Start met iets kleins en bouw het op. Sommige maatregelen vragen meer werk, andere zijn heel laagdrempelig. En zelfs als een regeling eindigt, blijft het effect vaak nog jaren zichtbaar op je perceel.” Voor de toekomst hoopt hij op een betere integratie tussen landbouw- en natuurmaatregelen. “Nu zijn het allemaal aparte kaders: beheerovereenkomsten, ecoregelingen, natuurherstel. Maar alles hangt samen. Wat als we dat meer als één systeem zouden bekijken? Dan kunnen we echt bouwen aan een robuuste, biodiverse landbouw in Vlaanderen.”
Alle informatie over de beheerovereenkomsten vind je op www.vlm.be/beheerovereenkomsten
Alle Informatie over de ecoregelingen op de website van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij:
In bovenstaande video legt Nico uit waarom hij voor ecoregelingen en beheerovereenkomsten kiest en hoe deze maatregelen de nabijgelegen waterlopen beschermen.